Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος & Μητροπολίτης Σκοπίων Ιωάννης: «Ελευθερία μέσα στη φυλακή»

Tο βιβλίο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αχρίδος και Μητροπολίτη Σκοπίων Ιωάννου, με τον ενδεικτικό τίτλο «Ελευθερία μέσα στη φυλακή», προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον.
Γίνεται λόγος για τις ιστορίες που γράφτηκαν στη φυλακή των Σκοπίων Ιντρίζοβο, όπου ο Αρχιεπίσκοπος της Αχρίδος Ιωάννης πέρασε σχεδόν έξι χρόνια, αδικαιολόγητα καταδικασμένος πολιτικά από την κακία των μελών της σχισματικής, λεγόμενης «Μακεδονικής εκκλησίας».

Το αναφερόμενο βιβλίο έχει ήδη βιώσει δύο εκδόσεις στα Σερβικά, και αυτές τις μέρες έχει εκδοθεί στα Ελληνικά, στην έκδοση της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου. Ο πρόλογος της ελληνικής έκδοσης γράφτηκε από τον Ηγούμενο της Μονής Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους, τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Εφραίμ.

“Ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης παρ όλες τίς ταλαιπωρίες καί τίς φυλακίσεις ώς τό τέλος παρέμεινε πιστός στήν Ιερά Παράδοση τής Ορθοδόξου Εκκλησίας», αναφέρεται στόν «Περί Αυτονομίας» Τόμο τόν οποίο τόν Μάιο τού 2005 τό πανίερο Πατριαρχείο τού Πέτς κοινοποίησε στήν Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αχρίδος. Η προαναφερθείσα Ιερά Παράδοση μάς διδάσκει ότι ο Θεός υφίσταται ελεύθερος ως ένωση· καί ακόμα μάς διδάσκει ότι τήν εν τή Εκκλησία ελεύθερη ένωση τών ανθρώπων μέ τόν Θεό ούτε οι θύρες τής κολάσεως ούτε οι θύρες τού θανάτου δέ θά υποτάξουν.

Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος καί Μητροπολίτης Σκοπίων κ.κ. Ιωάννης τά τελευταία δέκα έτη έχει φυλακιστεί ήδη επτά φορές, προκειμένου νά διατηρήσει τήν καθολικότητα καί τήν ενότητα τής Εκκλησίας! Οι θιασώτες τού σχίσματος ανηλεώς συνεχίζουν τήν δίωξή του. Πέρυσι, τό έτος 2013, ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης καταδικάστηκε γιά όγδοη φορά. Καταδικάστηκε εκ νέου σέ φυλάκιση τριών ετών. Μαζί μέ εκείνον, καταδικάστηκαν σέ δύο έτη φυλάκισης μέ αναστολή, δύο Επίσκοποι, ιερείς, μοναχές καί πιστοί τής Αρχιεπισκοπής Αχρίδος μόνο λόγω τού ότι ήθελαν νά βοηθήσουν καί νά οργανώσουν τόν βίο τής Κανονικής Εκκλησίας τής Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας τής Μακεδονίας (ΠΓΔΜ).

Τό ουσιώδες ζήτημα πού τώρα τίθεται είναι: δύναται νά φυλακίσει κανείς τήν ελεύθερη αγάπη; Μέ κανένα τρόπο αυτό δέν είναι εφικτό. Τό ζήτημα τής ελευθερίας, τό ζήτημα τής ελεύθερης αγάπης πάντοτε σημαίνει ευθύνη, διότι, εάν στήν ελευθερία δέν υπάρχει ευθύνη, τότε αυτή η ελευθερία καθίσταται βία κατά τών άλλων. Η ελευθερία άνευ ευθύνης είναι ψευδεπίγραφη ελευθερία· είναι σάν καί αυτήν πού περιγράφεται μέ απόλυτη ακρίβεια σέ αυτό τό βιβλίο από τόν φιλόσοφο στό εμπόριο ναρκωτικών. Μέ αυτήν τήν ψευδή ελευθερία οι σχισματικοί, χωρίς καμία ευθύνη έναντι τού Θεού, καταδυναστεύουν τήν Εκκλησία επιθυμώντας μέ απολυταρχικό πνεύμα νά στερήσουν από τόν λαό τήν ένωσή του μέ τήν Μία καί Καθολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Γιά αυτόν τόν λόγο τονίζουμε ότι ο φυλακισμένος Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης έλυσε τό πρόβλημα τού σχίσματος στήν ΠΓΔΜ. Σήμερα, όποιος δέν επιθυμεί νά ανήκει στό σχίσμα, έχει τήν δυνατότητα νά συμμετέχει στήν Καθολική Θεία Λειτουργία. Επομένως, έτσι εξηγείται όλη αυτή η προαναφερθείσα δίωξη.

Κατά τήν διάρκεια τής παραμονής του στήν φυλακή ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης έγραψε ένα βιβλίο τό οποίο έχει τόν εντυπωσιακό τίτλο «Ελευθερία μέσα στήν φυλακή»! Η πρώτη έκδοση εξαντλήθηκε ήδη από τό πρώτο έτος τής κυκλοφορίας της. Η δίωξη τού Αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ιωάννου παρατάθηκε καί ως εκ τούτου δέν υπήρχε η δυνατότητα επανέκδοσης τού βιβλίου. Σήμερα στά χέρια τών αναγνωστών βρίσκεται η δεύτερη, συμπληρωμένη έκδοση. Τό νέο υλικό, τά νέα κείμενα προέκυψαν ακριβώς από αυτήν τήν συνεχιζόμενη δίωξη. Τούτη τήν στιγμή πού γράφουμε αυτόν εδώ τόν πρόλογο, ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος βρίσκεται ήδη δυόμισι έτη στήν φυλακή. Από αυτή τήν χρονική περίοδο προέρχεται η δεύτερη Εγκύκλιος Επιστολή τήν οποία έστειλε μέσα από τήν φυλακή.

Ακόμα στήν συμπληρωματική έκδοση περιλαμβάνονται οι νεότερες ενστάσεις τού Αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ιωάννου στά περιώνυμα δικαστήρια τής ΠΓΔΜ. Αυτές οι ενστάσεις διακρίνονται γιά τήν νομική, θεολογική καί λογοτεχνική τους διάσταση.

Μέ λίγα λόγια η ουσία τού μηνύματος τό οποίο προέρχεται από τήν θεολογία τού παρόντος βιβλίου είναι η απελευθέρωση τού ανθρώπου από τόν θάνατο! Μέ τό πρόβλημα τού θανάτου δέν ασχολούνται οι πολιτικές παρατάξεις, οι κυβερνήσεις, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι πρεσβείες πού υπάρχουν ανά τόν κόσμο. Στίς εκλογές κανένας δέν υπόσχεται νίκη επί τού θανάτου. Η «Ελευθερία μέσα στήν φυλακή» τού Αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ιωάννου αυτό ακριβώς ευαγγελίζεται. Η κατανίκηση τού θανάτου είναι εφικτή μόνο στήν Μία καί Καθολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτό συμβαίνει, όχι λόγω τού ότι η Εκκλησία διαθέτει μέσα σωτηρίας, αλλά επειδή σώζει μέ αυτά πού έχει, καί κυρίως μέ αυτό πού είναι στήν πραγματικότητα.

Στό κεφάλαιο «Τό Πάσχα τού Πατρός», ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης γράφει ότι η Εκκλησία καί η ενότητα τής Εκκλησίας αντιπροσωπεύουν τήν ένωση μέ τήν Αγία Τριάδα, ένωση η οποία πρέπει νά ενδυναμωθεί. Αυτά τά βάσανα, τά οποία ακόμα καί τώρα πού γράφουμε αυτόν τόν πρόλογο υπομένει ο Αρχιεπίσκοπος, έγκλειστος σέ ένα κλειστό τμήμα τών φυλακών «Ίντριζοβο» στά Σκόπια (τριάντα κρατούμενοι στόν ίδιο θάλαμο, μέ μόνο μία τουαλέτα), συνιστούν επικαιροποίηση τού ήθους τών μαρτύρων στόν εικοστό πρώτο αιώνα! Τά βάσανά του είναι η επικαιροποίηση τού πνευματικού αγώνα στήν καθημερινή ζωή. Πάντα ο πνευματικός αγώνας σημαίνει επαφή καί ασκητική σχέση μέ τόν Θεό. Γιά αυτόν τόν λόγο, σύμφωνα μέ τά λόγια τού Αγίου Νικολάου Αχρίδος καί Ζίτσας, ο τρόπος ζωής τόν οποίο επικαλείται η θεολογία τής καθολικότητας καί τής ενότητας στήν πραγματικότητα αποσκοπεί στήν καλλιέργεια τής αθανασίας!

Όταν συμβαίνουν τέτοιες αδικίες, είναι λογικό νά τίθεται τό ερώτημα: πού είναι ο Θεός τής αγάπης καί τής ειρήνης; Γιά ποιό λόγο συμβαίνουν αυτά τά πράγματα; Αυτό είναι σκάνδαλο. Αλλά αυτή είναι η ανθρώπινη λογική· ωστόσο, η θεία λογική είναι εντελώς διαφορετική. Εκείνος δέν είπε ότι θά στείλει μερικούς λύκους ανάμεσα σέ ένα μεγάλο κοπάδι. Αντίθετα είπε ότι θά στείλει πράους καί γαλήνιους ανθρώπους, πρόσωπα πού θά φέρουν τήν ευθύνη τής Εκκλησίας· τέτοιους ανθρώπους θά στείλει ανάμεσα σέ λύκους.

Έτσι, η απελευθέρωση τού Αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ιωάννου κατά έναν παράδοξο τρόπο δέν εδράζεται στήν απομάκρυνση από τά βάσανα, αλλά στήν αποδοχή τών βασάνων! Άς επιβεβαιώσουμε τήν αξιοπιστία τών λόγων του πού ακούσαμε, όταν είχαμε τήν δυνατότητα νά τόν επισκεφτούμε στήν φυλακή ή νά τόν συναντήσουμε στίς δίκες. Έλεγε: «Εμείς δέν θέλουμε βάσανα. Αλλά, άν έρθουν, είμαστε εδώ, μέ τίμημα τήν ίδια μας τήν ζωή νά τά υπομείνουμε μέχρι τέλους. Τώρα έχει έρθει η σειρά μας γιά αυτό, όπως άλλωστε καί γιά τήν τοπική μας Εκκλησία!» Από εκεί προέρχεται καί η ελευθερία του μέσα στήν φυλακή. Καθώς, όπως λέει ο Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης, όταν ο άνθρωπος πάψει νά επιθυμεί τήν απελευθέρωση από τά βάσανά του, μόνο τότε θά δεί ότι είναι ελεύθερος. Ο εγκλεισμός τού Αρχιεπισκόπου, η καταδίκη τών Επισκόπων, τών ιερομονάχων, τών μοναχών, η καταστροφή τών εκκλησιών καί ούτω καθεξής φανερώνουν ότι η επ αόριστον επονομαζόμενη εθνικο­σχισματική πολιτική τής ΠΓΔΜ εκλαμβάνει τήν ελευθερία μονάχα ως απελευθέρωση από τόν συνάνθρωπο. Παράλληλα φαίνεται ότι δέν έχει τήν ικανότητα νά κατανοήσει πώς πρόκειται γιά τήν πιό σκληρή μορφή φιλαυτίας.

Όποιος δέν είναι μέσα του ελεύθερος είναι ένας νεκρός άνθρωπος. Πρώτα απ όλα δέν είναι άνθρωπος εκείνος ο οποίος δέν είναι ελεύθερος, επειδή δέν είναι ανθρώπινο τό νά ζεί κανείς δίχως ελευθερία. Ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης έχει κατακλυσθεί από τήν αγάπη τού Θεού. Όλα τά μέλη τής Κανονικής Εκκλησίας στήν ΠΓΔΜ επιβεβαιώνουμε ότι ο Χριστός κυριάρχησε χάρη στόν Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος Ιωάννη καί ότι εκείνος παραχώρησε τήν ελευθερία του στόν Θεό. Καί ο Θεός ως αντάλλαγμα προσφέρει τήν καθαγίαση. Ακριβώς αυτό σημαίνουν τά λόγια τού Αποστόλου Παύλου: «ζώ δέ ουκέτι εγώ, ζή δέ εν εμοί Χριστός» (Γαλ. 2, 20). Πιστεύουμε ότι αυτό τό βιβλίο φανερώνει τήν οδό τήν οποία κάθε Χριστιανός οφείλει νά διαβεί, ώστε νά δύναται νά ομολογήσει: ο Χριστός ζεί μέσα μου, κάτι πού σημαίνει ότι γιά αυτόν τόν άνθρωπο ο Χριστός είναι τά πάντα.

Βιώνοντας τήν ελευθερία στήν φυλακή, ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης υποδεικνύει ότι είναι απολύτως εφικτό ο άνθρωπος νά είναι φυλακισμένος καί εκτός φυλακής. Έχουμε κατά νού τόν επίλογο τού κεφαλαίου «Όγδοη πτέρυγα», όπου ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης μέ μεγάλη επιτυχία καί επιδέξιες πινελιές αναπαριστάνει τήν φυλακή σάν καθρέφτη τής σύγχρονης κοινωνίας στήν ΠΓΔΜ.

Επιπρόσθετα, τό παρόν βιβλίο δείχνει ότι η αυτοθυσιαστική αγάπη συνιστά τήν οδό τής ενότητας. Ως εκ τούτου προβάλλει τήν παράκληση τού Αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ιωάννη νά είναι όλοι οι άνθρωποι ένα, διότι επιδίωξη τών υπηρεσιών του είναι νά καταστεί φύλακας τής κανονικής ενότητας τής άρρηκτα συνυφασμένης μέ τήν Θεία Λειτουργία τήν οποία εκφράζει η ενότητα τής Εκκλησίας τού Θεού. Στό κεφάλαιο «Μέγας πατριώτης» ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης γράφει: «Είναι απαραίτητος ο Ευχαριστηριακός βίος, ώστε νά διεισδύσει κανείς στήν έννοια τής ενότητας η οποία επετεύχθη στήν Εκκλησία». Γιά αυτό είναι σαφές ότι η αδιαλλαξία τής σχισματικής λεγόμενης «Μακεδονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας» ακυρώνει τήν αγάπη. Διότι γιά εκείνους υπάρχει κάτι πιό σπουδαίο από τήν μέθεξη στήν κοινή Θεία Ευχαριστία. Όμως, σύμφωνα μέ τόν Άγιο Μάξιμο τόν Ομολογητή, μονάχα η τέλεια αγάπη κατά τήν Θεία Ευχαριστία τής Εκκλησίας προτρέπει νά αγαπιούνται εξίσου όλοι οι άνθρωποι. Άποψη τού Αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ιωάννου είναι ότι ένα έθνος επικυρώνεται ως έθνος, μόνο όταν συνυπάρχει σέ ένωση μέ τά άλλα έθνη καί δέν είναι απομονωμένο.

Τέλος τό ανά χείρας βιβλίο προσφέρει στόν κουρασμένο σύγχρονο άνθρωπο αυτό πού είναι τό πλέον απαραίτητο, καί αυτό είναι η χαρά.

«Όταν έρθει η ώρα νά λάβεις τόν Χριστό, πίστεψέ το, ούτε η πύλη τής φυλακής δέν θά σού σταθεί εμπόδιο. Η Μετάληψη είναι τό νόημα τής ζωής. Μόνο μήν πάψεις νά πορεύεσαι πρός τόν Χριστό· Εκείνος σίγουρα θά σέ συναντήσει, ακόμα καί προτού εσύ διαβείς τό ήμισυ τής διαδρομής»: μέ πατρική αγάπη καί πασχάλια χαρά ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης νουθετεί έναν καταδικασμένο σέ ισόβια κάθειρξη. Όμως μετά από τούτα τά λόγια αυτός ο άνθρωπος είναι πρόθυμος νά αφήσει στίς φυλακές «Ίντριζοβο» τόν παλιό του εαυτό, προκειμένου νά ενδυθεί τήν περιβολή τού νέου ανθρώπου.

Μετά από αυτές τίς γραμμές ο καθένας πρέπει νά αναρωτηθεί: «Δέν είμαι χαρούμενος; Τότε είναι ανάγκη νά συνειδητοποιήσω ότι μέσα μου δέν υπάρχει ο Θεός. Πρέπει νά είμαι χαρούμενος, ακόμα καί στήν περίπτωση πού είμαι αμαρτωλός. Διότι ο Θεός ενοικεί σέ έναν χαρούμενο άνθρωπο».

Ο Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης λέει ότι εάν φτάσουμε στό επίπεδο στό οποίο αισθανόμαστε χαρά, αγάπη καί νιώθουμε ότι χωρίς φόβο υπηρετούμε τόν Θεό, κάτι πού μάς αποδεικνύει τό βιβλίο πού κρατάμε στά χέρια μας, τότε μπορούμε νά αποδείξουμε έμπρακτα τά προαναφερθέντα λόγια: «Πλέον δέν ζώ εγώ, αλλά μέσα μου ζεί ο Χριστός».

Η «Ελευθερία μέσα στήν φυλακή» τού Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αχρίδος καί Μητροπολίτου Σκοπίων κ.κ. Ιωάννου αποτελεί ζωντανή μαρτυρία ότι τώρα τίποτα δέν μάς εμποδίζει νά εισέλθουμε σέ αυτό τό μυστήριο”.

(πρόλογος τῆς δεύτερης ἔκδοσης τοῦ βιβλίου «Ἐλευθερία μέσα στὴν φυλακὴ» τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀχρίδος καὶ Μητροπολίτου Σκοπίων κ.κ. Ἰωάννου),
ἐκδ. Ἱερὰ Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὄρος 2020.